η ελληνική γλώσσα στην Δύση

Μαθήματα ελληνικών
Ο σπόρος του Βαρλαάμ[1]

Ο εκ Καλαβρίας μοναχός Βαρλαάμ (+1348) ήλθεν εις Κωνσταντινούπολιν και ύστερον επέμφθη (τω 1339) υπό του αυτοκράτορος Ανδρονίκου του τρίτου πρεσβευτής παρά τω πάπα εις Αβινιώνα, ένθα εντυχών τω ποιητή Πετράρχη εδίδαξεν αυτόν την ελληνικήν γλώσσαν. Ο μελίρρυτος του έρωτος αοιδός ανέγνω μετά του Βαρλαάμ και υπό την καθοδήγησιν αυτού τον Πλάτωνα, διέδωκε δε διά των ποιημάτων και των πολυαρίθμων αυτού μαθητών και φίλων την αγάπην προς την πλατωνικήν φιλοσοφίαν. Ούτος έσχεν ακροατήν και θαυμαστήν τον Βοκκάκιον, εις ον συνέστησεν ως άριστον διδάσκαλον της ελληνικής τον Καλαβρόν Λεόντιον Πιλάτον. Ο Βοκκάκιος ενεργήσας να ιδρυθή εν Φλωρεντία έδρα της ελληνικής και να διορισθή ο Λεόντιος μετέβη μετ’ αυτού εις την περίφημον πόλιν και διδαχθείς εξέμαθε την ελληνικήν[2]. Ο δε μνημονευθείς Λεόντιος Πιλάτος (+1364), μαθητής του Βαρλαάμ και πρώτος δημόσιος διδάσκαλος της ελληνικής εν Φλωρεντία, συνετέλεσε μεγάλως εις την ανά την Εσπερίαν διάδοσιν της ελληνικής γλώσσης και φιλοσοφίας· εβοήθησε τω Πετράρχη ίνα μεταφράση εις την λατινικήν ομηρικούς τινας στίχους, ηρμήνευσε δε εις τον Βοκκάκιον τα έπη του Ομήρου και μετεγλώττισε χάριν αυτού εξ και δέκα διαλόγους του Πλάτωνος. Τοιούτω τρόπω το πεδίον της επιστήμης και της φιλοσοφίας ήτο υπό των ημιελλήνων προπαρεσκευασμένον, ότε Έλληνες λόγιοι ήλθον εις την Ιταλίαν και προήγαγον το έργον εκείνων.

[1] Κων/νου Ι. Λογοθέτου, «Η φιλοσοφία της αναγεννήσεως & η θεμελίωσις της νεωτέρας φυσικής», σ. 13-14, Οργανισμός Εκδόσεως Σχολικών Βιβλίων, εν Αθήναις 1955.
[2] Το κυριώτατον του Βοκκακίου έργον «το Δεκαήμερον», σειρά διηγημάτων – εν οις ο συγγραφεύς εκφαυλίζων τας θεωρίας του μέσου αιώνος εμόρφωσε και ενεπλούτισε την ιταλικήν γλώσσαν – ανυμνήθη και υπ’ άλλων και υπό του Ιωάννη Αργυροπούλου.