Επιστολές

Παρίσι 6 Δεκεμβρίου 1912[1]

… Ο κ. Σαν Τζουλιάνο απείλησε δύο φορές την Ελλάδα με πόλεμο εάν επέμενε στην διεκδίκηση της ηπειρωτικής παραλίας και η Ελλάδα αναγκάστηκε να υποχωρήσει, πράγμα που σημαίνει ότι οι δυστυχείς κάτοικοι της Νιβίτσας, του Αγίου Βασιλείου, του Πικερνιού, του Λουκόβου και της Χειμάρρας θα ξαναρχίσουν τη ζωή του τρόμου και της φρίκης κάτω από τον αλβανικό ζυγό. Η συνδιάσκεψη των πρεσβευτών στο Λονδίνο, με τη συνεχή πίεση της Ιταλίας, με το μέρος της οποίας συντάχθηκε και η Αυστρία, τον Αύγουστο, αποφάσισε να χωρίσει την Ήπειρο στα δύο με μια διαχωριστική γραμμή. Η γραμμή την οποία χάραξαν οι πρεσβευτές με ανευθυνότητα πάνω στον χάρτη, χωρίς να παρατηρήσουν, κατά πάσα πιθανότητα, ούτε τις ιδιομορφίες του εδάφους, άρχιζε από το ακρωτήρι Στύλος και έφτανε στην Κορυτσά, παραχωρώντας κατ’ αυτόν τον τρόπο στην Αλβανία τους Αγίους Σαράντα, το Δέλβινο, το Αργυρόκαστρο, το Λεσκοβίκι, την Πρεμετή, την Κολωνία και την Κορυτσά ακόμα, δηλαδή στην πραγματικότητα όλες εκείνες τις πόλεις, κωμοπόλεις και χωριά που είχα επισκεφθεί και των οποίων ο ελληνικός πατριωτισμός με είχε βαθύτατα συγκινήσει. Το πολύ, πολύ θα άφηναν στην Ελλάδα την Κόνιτσα, αλλά κατά τέτοιο τρόπο απομονωμένη στην κοιλάδα της, χωρίς διέξοδο, ώστε ο οικονομικός μαρασμός της πόλης να είναι αναμφίβολος και η αλβανική απειλή συνεχώς παρούσα. Για να καλύψουν το έγκλημα της απόφασης αυτής έστειλαν για την χάραξη των νέων συνόρων μια επιτροπή. Αλλά σ’ αυτήν συμμετείχε ο Αυστριακός πρόξενος στα Ιωάννινα κ. Μπιλίνσκι, εκείνος που φωτογραφήθηκε με την γυναίκα του και τον υποπρόξενό του μπροστά στην αγχόνη όπου οι Τούρκοι κρέμαγαν τους Έλληνες. Η Ιταλία εκπροσωπήθηκε από τον πρόξενό της στα Ιωάννινα κ. Λαμπία, αποδεδειγμένο ελληνόφοβο, με δεύτερο εκπρόσωπο τον λοχαγό Καστάλντι, του οποίου η μεροληψία δεν ήταν λιγότερο εμφανής. Με τέτοιους συναδέλφους, οι εκπρόσωποι των άλλων Δυνάμεων αντιμετώπισαν πολύ γρήγορα την αδυναμία να ολοκληρώσουν ένα έργο, το οποίο θα είχε έστω και μια επίφαση χρησιμότητας. Χρειάστηκαν είκοσι δύο ημέρες για να επισκεφθούν έξι χωριά, όπου αρκέστηκαν να εξετάσουν το γλωσσικό ιδίωμα των γιαγιάδων των κατοίκων. Πρόκειται για δόλια βάση έρευνας, την οποία η Ιταλία και η Αυστρία πέτυχαν να υιοθετηθεί από την συνδιάσκεψη του Λονδίνου ως η καταλληλότερη να δώσει σοβαρά δείγματα σχετικά με το ελληνικό ή αλβανικό χαρακτήρα των χωριών της επίμαχης ζώνης. Οι δύο ενδιαφερόμενες δυνάμεις πέτυχαν ακόμα να τερματιστούν οι εργασίες της διεθνούς επιτροπής την 30η Νοεμβρίου και την 31η Δεκεμβρίου ο ελληνικός στρατός να εκκενώσει τα εδάφη που παραχωρήθηκαν στην Αλβανία. Δεν μπήκαν στον κόπο … να ενδιαφερθούν για την προστασία – την επαύριο της εκκενώσεως – των πληθυσμών που αυθαίρετα περιελήφθησαν στο αμφίβολο αλβανικό βασίλειο …

Εγκαταλελειμμένοι από την Ελλάδα … οι Ηπειρώτες αποφάσισαν να υπερασπιστούν μόνοι τους την ελευθερία τους. Τριάντα χιλιάδες άνδρες και γυναίκες κατατάχθηκαν σε στρατιωτικούς σχηματισμούς, γνωστούς με το όνομα «Ιεροί Λόχοι». Εδώ και μήνες γυμνάζονται και συμπληρώνουν τις προμήθειες σε τροφές και πολεμοφόδια. Ένας πλούσιος Ηπειρώτης από την Αμερική δώρισε στους συμπατριώτες του μία πυροβολοστοιχία με τέσσερα κανόνια Κρεζώ, τα οποία χειρίζονται επιτήδειοι πυροβολητές Ηπειρώτες που πολέμησαν στους Βαλκανικούς πολέμους στις τάξεις του ελληνικού στρατού. Ηπειρώτες αξιωματικοί του ελληνικού στρατού παραιτήθηκαν και ήρθαν να αναλάβουν την διοίκηση των σωμάτων των εθελοντών. Τα πάντα είναι έτοιμα και όλοι περιμένουν. Ο κ. Σαν Τζουλιάνο και ο κ. Τζιολίττι θα έχουν άραγε το θάρρος να ζητήσουν από τον βασιλιά Βίκτωρα-Εμμανουήλ την αποστολή των bersaglieri[2] και ενός μεγάλου εκστρατευτικού σώματος για να δαμάσουν τους Ηπειρώτες και να παραδώσουν στον πρίγκιπα Βηδ τους ανυπότακτους υπηκόους του ; Τούτο φαίνεται αμφίβολο, δεδομένου ότι ο πόλεμος της Τριπολίτιδας δεν έχει ευνοήσει στην Ιταλία την αποδοχή από τον ιταλικό λαό φονικών αποστολών. Αντίθετα, η υπουργική κατάσταση του κ. Τζιολίττι κάθε άλλο παρά χρειάζεται μία επικίνδυνη περιπέτεια. … Η κατάσταση άρα θα παραμείνει ως έχει, με την βεβαιότητα της επανάληψης αιματηρών συγκρούσεων των αλβανικών συμμορίων από τη μια μεριά – έτοιμων να λεηλατήσουν τις πόλεις της Ηπείρου, τις οποίες θεωρούν πλέον ως λεία που η Ευρώπη τους παραχώρησε – και των ιερών λόχων απ’ την άλλη …

[1] Rene Puaux, δυστυχισμένη Βόρειος Ήπειρος, Τροχαλία. Η επιστολή αυτή του Rene Puaux πρωτοδημοσιεύτηκε τον Μάιο του 1913 στην γαλλική εφημερίδα Χρόνος και αποτελεί τμήμα τηλεγραφημάτων και επιστολών, που ο Puaux απέστειλε την εποχή εκείνη προς δημοσιεύση.

[2] Βερσαλ(λ)ιέροι (λέξη ιταλική, bersagliere=σκοπευτής) είναι στρατιώτες του ιταλικού στρατού ελαφρά οπλισμένοι. Συγκροτήθηκαν σε σώμα και ονομάστηκαν έτσι το 1836.