μαθαίνοντας πολιτική

Η κρίσις εις την περιοχήν της πολιτικής ζωής[1]

Εν χαρακτηριστικόν γνώρισμα των καιρών εις τους οποίους ζώμεν, είναι και το γεγονός ότι ο τομεύς της πολιτικής δραστηριότητος απέκτησεν εξ ολοκλήρου αυτοδύναμον αυτοτέλειαν. Κατά τον παρελθόντα αιώνα η φιλελευθέρα ιδεολογία δεν ανεγνώριζεν εις την Πολιτείαν πρωτεύοντα ρόλον. Περιωρίζον οι φιλόσοφοι του φιλελευθερισμού την αποστολήν της ωργανωμένης πολιτείας εις την διατήρησιν της εσωτερικής τάξεως και της ακεραιότητος των εθνοτήτων έναντι πάσης έξωθεν απειλής. Δεν ανεγνώριζον δε εις το Κράτος δικαίωμα παρεμβατισμού εις τα οικονομικά και πολιτιστικά προβλήματα. Η επακολουθήσασα κατά τον 20ον αιώνα εξέλιξις εβάδισε προς την αντίθετον κατεύθυνσιν. Δεν περιορίζεται πλέον το Κράτος εις ένα απλώς δευτερεύοντα ρόλον έναντι των λοιπών πολιτιστικών λειτουργιών. Αναδεικνύεται ως η κατ’ εξοχήν ρυθμιστική της πολιτιστικής ζωής λειτουργία. Η πολιτική αξιολόγησις καθίσταται τόσον ισχυρά ώστε αναστέλλει πάσαν άλλην αξιολόγησιν. Ο αξιολογικός διαφορισμός εις τα πλείστα της πολιτικής ζωής γνωρίζει μόνον δύο βασικάς διακρίσεις. Διαχωρίζει τους ανθρώπους αφ’ ενός μεν εις φίλους και αφ’ ετέρου εις εχθρούς μιας ωρισμένης πολιτικής μερίδος. Πάντες οι άλλοι αξιολογικοί χαρακτηρισμοί παραβλέπονται. Το σύγχρονον κράτος προχωρεί τόσον πολύ εις την επέκτασιν της αξιολογικής του αυτοτέλειας, ώστε θεωρεί ως θεμιτάς και πράξεις αντιστρατευομένας προς την ηθικήν και το δίκαιον, αρκέι μόνον να εξυπηρετούν την πολιτικήν σκοπιμότητα. Επανέρχεται δηλαδή το σύγχρονον Κράτος εις τα αρχάς που είχε διακηρύξει κατά τον 16ον αιώνα ο Ιταλός πολιτειολόγος Μακκιαβέλι. Η υπερέξαρσις αύτη της αυτοδυναμίας του πολιτικού παράγοντος δημιουργεί διαρκώς εις την περιοχήν της πολιτικής ζωής μίαν κρίσιμον κατάστασιν. Είναι δυνατόν όμως να αμφιβάλλωμεν ως προς την αποτελεσματικότητα των μακκιαβελικών μέτρων. Ο Γλάδστων έλεγεν ότι πάσα πράξις του Κράτους, ήτις αντιτίθεται προς το δίκαιον και την ηθικήν, είναι κατά βάσιν αντιπολιτική. Διασαλέυει την τάξιν δικαίου, εφ’ ης στηρίζεται οιαδήποτε μορφή της πολιτειακής ζωής. Τα καταπληκτικά αποτελέσματα εις τα οποία έφθασεν η σύγχρονος κοινωνική ζωή με την συστηματικήν οργάνωσιν της κοινωνικής και πολιτικής δραστηριότητος, ο παιδαγωγός Φρ. Φέρστερ τα παρομοιάζει με το Πύργον της Βαβέλ. Ολόκληρος η νεωτέρα ανθρρωπίνη κοινωνία, λέγει ο Φέρστερ, είναι εν κολοσσιαίον οικοδόμημα οργανώσεως, το οποίον όμως απελείται να διασπασθή εις αναρίθμητα κομμάτια, διότι εκείνοι που κατοικούν εις αυτό έχασαν την γλώσσαν μιας κοινής συνεννοήσεως και αλληλοσυγκρούονται υπό την επήρειαν παθών και αντιθέσεων.


[1] Κωνσταντίνου Δ. Γεωργούλη, «Φιλοσοφία του Πολιτισμού», σ. 87-88, Αθήναι 1979.