τρόποι διάσωσης

οι άθλιοι … Έλληνες[1]

Τυφλή και αξιοκατάκριτος είναι πάντοτε η πολιτική οσάκις δεν χειραγωγείται υπό της ηθικής· αλλ’ αποκαθίσταται και βδελυρά οσάκις περιβάλλεται την ιεράν θρησκείαν, ό εστι την ύψιστον ηθικήν, εις καταπίεσιν της πασχούσης ανθρωπότητος.

Συνεδρίαζεν η ιερά Συμμαχία εν Λαϋβάχη έχουσα προσηλωμένην όλην την προσοχήν της εις τα μεγάλα πολιτικά συμβάντα της μεσημβρινής Ευρώπης, ότ’ εξερράγη η Επανάστασις της Ελλάδος.

Χρήσιμοι (εκήρυξεν η Συμμαχία εν Λαϋβάχη την 30 απριλίου του 1821 έτους) ή αναγκαίοι μεταβολαί εν τη νομοθεσία ή εν τη διοικήσει των επικρατειών πρέπον είναι να πηγάζωσι εκ της ελευθέρας θελήσεως και της πλήρους πεποιθήσεως εκείνων εις χείρας των οποίων έθεσεν ο Θεός την εξουσίαν. Παν ό,τι παρεκτρέπεται της γνώμης ταύτης φέρει εξ ανάγκης τους λαούς εις αταξίαν, εις κλονισμούς και εις δεινά βαρύτερα παρ’ όσα προτίθεται να θεραπεύση.

Διά τριών τρόπων εδύνατο οι Έλληνες Χριστιανοί ν’ απαλλαχθώσι της δουλείας των. Ή διά της αυθορμήτου θελήσεως και της πλήρους πεποιθήσεως κατά την φράσιν της ιεράς Συμμαχίας του Σουλτάνου, ή διά των όπλων, ή διά της αρνησιθρησκείας των. Ουδείς βεβαίως, σώας έχων τα φρένας του, ήλπιζέ ποτε την απελευθέρωσιν των Ελλήνων Χριστιανών εκ της αυθορμήτου θελήσεως ενός Σουλτάνου· η χρήσις των όπλων κατεκρίνετο και αύτη και κετετρέχετο υπό της ιεράς Συμμαχίας· δεν έμενεν άρα άλλος τρόπος απελευθερώσεως παρά την αρνησιθρησκείαν. Τοιούτος ήτον ο πολιτικός φανατισμός της Συμμαχίας· ήθελε τους αθλίους Έλληνας ή Μωαμεθανούς συνδεσπόζοντας ή Χριστιανούς δουλεύοντας !

Ο Σουλτάνος εκάθηρε τον μεγάλον του βεζίρην, τον Μπετερλή-Αλή-πασάν, διότι, ως διελάμβανε το έγγραφον της καθαιρέσεώς του, εφείδετο του αίματος των Ελλήνων, και αντικατέστησε τον Σαλήχ-πασάν. Την τρίτην δε του μαΐου, ό εστι, την ημέραν του διορισμού του νέου τούτου βεζίρη, και την δωδεκάτην αφ’ ης εβεβηλώθησαν οι ναοί και εχλευάσθησαν πανδήμως τα ιερά, απεκεφάλισεν η Πύλη τον υπερεκατονταετή επίσκοπον Μυριουπόλεως, και τον εννεακαιδεκαετή υιόν του πρώτου άρχοντος της Ροδοστού. Την δε επαύριον διέταξε να κραμασθώσι και οι λοιποί φυλακισθέντες αρχιερείς, ήγουν, ο Δέρκων, ο Αδριανουπόλεως, ο Τυρνόβου και ο Θεσσαλονίκης. Οι φιλόχριστοι ούτοι αρχιερείς, εν ω μετεκομίζεντο εις τον τόπον της καταδίκης των εντός ενός και του αυτού πλοιαρίου, προητοιμάσθησαν πλήρεις πίστεως και ευλαβείας εις αποβίωσιν, έψαλαν οι ίδιοι την νεκρώσιμον ακολουθίαν των, ικέτευσαν τον Θεόν των πνευμάτων και πάσης σαρκός υπέρ αναπαύσεως των ιδίων αυτών ψυχών, και ευλόγησαν αλλήλους ειπόντες το «Μακαρία η οδός ή πορεύη σήμερον». Αφ’ ου δε προσώρμισε το φέρον αυτούς πλοιάριον εις το Αρναούτ-κιοΐ, ο αγχονιστής συμπλωτήρ και αυτός των αρχιερέων διέταξε τον Τυρνόβου ν’ αποβή και να τον παρακολουθήση. Ο Τυρνόβου κλίνας την κεφαλήν απεχαιρέτησε τους εν τω πλοιαρίω συναδελφούς και συλλειτουργούς του, τους ησπάσθη τον τελευταίον ασπασμόν, τοις είπεν εν συντριβή καρδίας καλή αντάμωσις αδελφοί εις την άλλην ζωήν, και παρακολουθήσας τον αγχονιστήν του εκρεμάσθη από του ανωφλοίου ενός κουρείου. Ο δε μέλας την μορφήν καθώς και την καρδίαν αγχονιστής του, επανελθών εις το πλοιάριον, μετέφερε τα εν αυτώ απολειφθέντα θύματά του εις το Μέγα-ρευμα όπου εκρέμασε τον Θεσσαλονίκης, και εκείθεν εις τα Θεραπεία προς ποινήν του Δέρκων. Ο υπέργηρος ούτος αρχιερεύς, ο υπέρ πάντα άλλον τιμώμενος διά την εμβρίθειάν του, διά την πολλήν ελευθεροστομίαν του και διά την γενναιοκαρδίαν του, αφ’ ου έφθασεν έμπροσθεν της πύλης της αυλής της μητροπόλεώς του όπου έμελλε να κρεμασθή, εζήτησεν άδειαν να προσευχηθή, προσευχήθη, παρεκάλεσε τον αγχονιστή του να μη του δέση τας χείρας, και λαβών την οποίαν εκράτει εκείνος θηλείαν, την ευλόγησε τρις σταυροειδώς εκφωνήσας το «εις το όνομα του Πατρός και του υιού και του αγίου πνεύματος», και στραφείς προς τον αγχονιστήν «εκτέλεσε», είπε με βαρεία τη φωνή, «εκτέλεσε την εντολήν του ασεβούς κυρίου σου». Είπε, και η εντολή του ασεβούς εξετελέσθη.

[1] Σπυρίδωνος Τρικούπη, «Ιστορία της Ελληνικής Επαναστάσεως», τ. Α΄, εκδόσεις Δημιουργία, Αθήνα 1996.