Οικογένεια

Αδυναμίες της σύγχρονης οικογένειας[1].

Η οικογένεια, έτσι όπως παρουσιάζεται σήμερα στις δυτικές κοινωνίες, φαίνεται ότι έχει ορισμένες αδυναμίες.

Η σύγχρονη οικογένεια κοινωνικοποιεί το παιδί και τούς νέους ξεκινώντας από τη βασική διαφοροποίηση των ρόλων κατά φύλο, ρόλος βασικός για το αγόρι, κατ' απομίμηση του πατέρα, εκτελεστικός για το κορίτσι κατ' απομίμηση του ρόλου της μητέρας. Όμως μια τέτοια διαμόρφωση των ρόλων μέσα στην οικογένεια σε ανδρικούς και γυναικείους, με όρια σαφώς διαχωριστικά, δεν κοινωνικοποιεί τα παιδιά με τις αξίες τής ισότητας, ανάμεσα στα δύο φύλα, ανάμεσα στις κοινωνικές τάξεις, ανάμεσα στα κράτη, ανάμεσα στα έθνη[2].

Αντίθετα κοινωνικοποιεί το παιδί με βάση τις παραδοσιακές αρχές τής ιεραρχίας και τής ανισότητας ανάμεσα στα δύο φύλα. Κάνοντας τον απολογισμό τής κοινωνικοποιήσεως του παιδιού από τη σύγχρονη οικογένεια, ο Μπρονφενμπρέννερ [Bronfenbrenner] του Πανεπιστημίου τής Κορνουάλης διαπιστώνει ότι η κοινωνία μας κυριαρχείται, όχι μόνο από τη διάκριση τής φυλής και τής κοινωνικής τάξεως, άλλά και από την ηλικία στην οποία προστίθεται ασφαλώς και η διάκριση του φύλου.

«Ζούμε μέσα σε μια κοινωνία πού διαρκώς αυξάνει τις διακρίσεις όχι μόνο της φυλής και της κοινωνικής τάξεως άλλα και τής ηλικίας.»

Ο δε Λεφέμπρ [Lefebre] παρατηρεί ότι σε μια εποχή, πού υπάρχει ο «καθολικισμός των αναγκών» σε παγκόσμια κλίμακα, ή σημερινή οικογένεια, τουλάχιστον όπως την περιγράφει ο Πάρσονς [Parsons], κλεισμένη στις «ειδικεύσεις», δεν εκπληρώνει τις λειτουργίες κοινωνικοποιήσεως, που έχουμε δικαίωμα να απαιτούμε απ’ αυτήν, αν θέλουμε να προετοιμάζεται τόσο ο άνδρας όσο και η γυναίκα να αντιμετωπίσουν ένα μεγάλο αριθμό μελλοντικών προβλημάτων, βασικών και σοβαρών για το μέλλον τής ανθρωπότητας: ισότητα και ισοτιμία των δύο φύλων, κοινωνική και οικονομική δημοκρατία, εξαφάνιση των φυλετικών διακρίσεων και σεβασμός κάθε ηλικίας.

Ξεκινώντας με τη διαφοροποίηση των ρόλων των φύλων μέσα στην οικογένεια, δεν είναι δυνατόν να επιτραπεί ή ανάπτυξη τής προσωπικότητας των φύλων και κυρίως τής γυναίκας σε όλες τις διαστάσεις της, τις ελπίδες και τις φιλοδοξίες της. Αυτός είναι ο λόγος πού ορισμένοι κοινωνιολόγοι προτείνουν μια νέα μορφή νόμιμης συζυγικής οικογένειας, την «οικογένεια διπλής καριέρας» (the dual career family), όπου άνδρας και γυναίκα θα ασκούν και οι δυο με ισότητα το διπλό τους ρόλο, επαγγελματικό και οικογενειακό[3].

Μια τέτοια δομή οικογένειας θα επέτρεπε τη συνέχεια της εξελίξεως της προσωπικότητας των δύο φύλων, την εγκαθίδρυση ενός κλίματος ισοτιμίας και την ανοχή των αδυναμιών του ενός φύλου από το άλλο. Αυτή η οικογένεια θα δομήσει τη συζυγική σχέση πάνω σε μια βάση συνεργασίας και όχι διακρίσεως και καταπιέσεως. Αυτή η οικογενειακή δομή μελετάται σήμερα από τούς Άγγλους και τους Αμερικανούς κοινωνιολόγους, οι όποιοι με έρευνες απέδειξαν ότι άρχισε πια να κατακτά έδαφος και δεν αποτελεί την εξαίρεση.

Η κοινωνική και γεωγραφική απομόνωση τής σύγχρονης οικογένειας, η διάκριση των ρόλων των δύο φύλων σε κύριους και δευτερεύοντες μέσα στην οικογένεια, ή ανισότητα εις βάρος της γυναίκας, μειωμένη μεν αλλά συνεχιζόμενη, φαίνεται ότι αποτελούν αδύνατα σημεία που θα πρέπει να ερευνηθούν και να αντιμετωπιστούν. Μήπως είναι αυτός ο λόγος πού τα ζευγάρια τής εποχής μας ενώνονται για να «γκρεμίσουν τούς τοίχους πού σφίγγουν τον οικογενειακό χώρο ;». Μήπως ή ένωση αυτή των νέων είναι ένα σύμβολο ελλείψεως ικανοποιήσεως, που τους προκαλεί η κοινωνική απομόνωση της πυρηνικής οικογένειας και η πίεση που δημιουργείται στο ζευγάρι από την υποχρεωτική διαφοροποίηση των ρόλων κατά φύλο;», διερωτάται ο Α. Μισέλ[4] [Α. Michel]. Ερωτήματα καυτά που θα πρέπει να μελετηθούν με σύνεση και προσοχή.

[1] Μαρίας Μαντζιαφού-Κανελλοπούλου, «Οικογένεια, ιστορική και κοινωνική μελέτη», Αθήνα 1979.
[2] Α. Μισέλ, “Sociologie de la famille of du marriage”, σελ. 132
[3] Μυρόν Ορλεάν και Φλορένς Βόλφσον, “the future of the family”, Περιοδικό The Futuriste, Απρίλιος 1970
[4] Α. Μισέλ, “Sociologie de la famille of du marriage”, σελ. 154.