Η μακεδονική περιπέτεια[i]Β. το «σχέδιο της Βιέννης»
Υπό την πίεση των διαμαρτυριών της Ελλάδος, της Βουλγαρίας και της Τουρκίας, αλλά και από την έκρυθμη πια κατάσταση στην Μακεδονία, οι Δυνάμεις και ιδιαίτερα η Αγγλία προσανατολιζόταν στην ιδέα να πείσουν τον σουλτάνο για μεταρρυθμίσεις. Ήδη από τον Ιούλιο του 1901, ο Άγγλος πρεσβευτής στην Κωνσταντινούπολη είχε ζητήσει να ορισθεί μια επιτροπή που θα εξέταζε τα παράπονα του χριστιανικού πληθυσμού της Μακεδονίας και ο σουλτάνος το είχε δεχθεί καταρχήν, μια και δεν θα παρενέβαιναν έτσι ξένοι στα εσωτερικά του. Αλλά ένα χρόνο μετά, δεν είχε γίνει ακόμα τίποτα. Την πρόταση επανέλαβαν η Αυστρία και η Ρωσία και τελικά ο σουλτάνος ανέλαβε την υποχρέωση να ορίσει επιτροπή για την μελέτη των μεταρρυθμίσεων που έπρεπε να γίνουν, την οργάνωση της χωροφυλακής και την έκδοση νέων οδηγιών στους βαλήδες των τριών βιλαετιών. Τέλος, ύστερα από νέες παραστάσεις, αναγγέλθηκε τον Νοέμβριο του 1902 στην Κωνσταντινούπολη η συγκρότηση της επιτροπής υπό τον Φερίντ πασά και η αποστολή του Χιλμή πασά ως γενικού επιθεωρητή στην Θεσσαλονίκη.
Το σχέδιο μεταρρυθμίσεων, «σχέδιο της Βιέννης» όπως είναι γνωστό, συμφωνήθηκε μεταξύ της Ρωσίας και της Αυστρίας. Προέβλεπε την αποστολή γενικού επιθεωρητή στην Θεσσαλονίκη για τα τρία βιλαέτια της Μακεδονίας, με αυξημένες αρμοδιότητες, που θα μπορούσε να κινεί και στρατιωτικά τμήματα για την τήρηση της τάξεως. Προβλεπόταν ακόμη χρησιμοποίηση ξένων οργανωτών, επάνδρωση της χωροφυλακής και με χριστιανούς ανάλογα με τον πληθυσμό, αγροφυλακή από ντόπιους όπου δεν ήταν Τούρκοι και μεταρρυθμίσεις στο φορολογικό σύστημα. Με τη σειρά τους, Αγγλία, Γαλλία, Ιταλία και Γερμανία προσυπέγραψαν και το σχέδιο παρουσιάσθηκε στην Πύλη στις 21 Φεβρουαρίου 1903. Ο σουλτάνος, που φοβόταν κάτι χειρότερο, έσπευσε να δεχθεί.
Τον Μάρτιο του 1903 εκδόθηκαν νέες οδηγίες για τα τρία βιλαέτια, αλλά όπως και οι προηγούμενες, έμειναν στο μεγαλύτερο μέρος ανεφάρμοστες. Η άφιξη βέβαια του Χιλμή πασά στην Θεσσαλονίκη έδωσε αφορμή για σχετικές εκκαθαρίσεις στις υπηρεσίες, αλλά η γραφειοκρατία τον απασχόλησε πολύ. Συγκέντρωσε όμως την προσοχή του στην τήρηση της τάξεως.
Οι αλβανικές περιοχές είχαν εξεγερθεί με την εξαγγελία των νέων μέτρων και χρειάστηκε να χρησιμοποιηθούν σημαντικές δυνάμεις για να αποκατασταθεί η τάξη εκεί. Έπρεπε να περιοριστούν οι αυθαιρεσίες σε βάρος του πληθυσμού και ακόμα να μάθουν για πρώτη φορά οι μωαμεθανοί να πληρώνουν φόρους και να δεχθούν μα μην φέρουν όπλα.
Ο Χιλμή ήταν μορφωμένος και μιλούσε γαλλικά, ήταν εργατικός και με καλούς τρόπους. Οι ιδέες του δεν έμοιαζαν με εκείνες του Χαμίτ και προσπάθησε όσο μπόρεσε να ακολουθήσει δική του ανεξάρτητη πολιτική. Οι βαλήδες προσπάθησαν να τον αγνοήσουν και συνέχισαν να αλληλογραφούν απευθείας με την Κωνσταντινούπολη. Αλλά και οι καϊμακάμηδες αγνόησαν τους βαλήδες και αυτό το χρησιμοποίησε ο Χιλμή για την καλύτερη πληροφόρησή του. Σκεπτόταν να καταστείλει τις επαναστατικές οργανώσεις των Σλάβων και να θέσει τέρμα στις αυθαίρετες ενέργειες των Αλβανών. Ύστερα να συγχρονίσει την αυτοκρατορία. Έβλεπε ακόμα πως η διαρκής επέκταση της Εξάρχιας οδηγούσε στην αυτονομία και απώλεια των τριών βιλαετιών και της επαρχίας Αδριανουπόλεως και επιδίωξε γι’ αυτό τη συνεργασία με τους Έλληνες. Τέλος, προσπάθησε να αποκαταστήσει την τάξη και να κερδίσει έτσι την υποστήριξη των Δυνάμεων.
[i] Ι. Κ. Μαζαράκης – Αινιάν, «Ο Μακεδονικός Αγώνας», σ. 31 κ. επ., εκδόσεις Δωδώνη 1992.
η αρχή του κειμένου στην ΝομοΣοφία
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου